Γνωριμία με τα Εργαστήρια
Ο δεύτερος πυλώνας στήριξης του πολιτιστικού κυττάρου του Λαογραφικού Μουσείου της Αράχωβας είναι η οργάνωση των εργαστηρίων των παραδοσιακών τεχνών και επαγγελμάτων που θα διδάσκονται δωρεάν σε αυτό. Έπειτα από εντατική προετοιμασία ενός τουλάχιστον εξαμήνου, κατέστη δυνατό από την 26 Ιουνίου 2012 να λειτούργησαν πιλοτικά στο κτήριο του Μουσείου τα Εργαστήρια Παραδοσιακών Τεχνών, ενώ η λειτουργία τους αναπτύχθηκε πλήρως από το φθινόπωρο του ιδίου έτους. Μετά από πρόσκληση σε όλους τους Αραχωβίτες ανεξαιρέτως, προσήλθαν να διδάξουν χωρίς αμοιβή 20 συμπολίτες μας την παραδοσιακή τέχνη που κατέχουν και άλλοι 160 όλων των ηλικιών για να διδαχθούν κάποια από τις παραδοσιακές τέχνες. Η προσπάθεια βρήκε αρωγούς και τους Συλλόγους της Αράχωβας. Η εντυπωσιακή συμμετοχή των συμπολιτών μας δείχνει την αποδοχή των Αραχωβιτών, που πλαισίωσαν τον έργο με πραγματικό ενθουσιασμό.
Στα Εργαστήρια διδάσκονται 18 αντικείμενα: Από το ράψιμο και το κέντημα όλων των κομματιών της τοπικής παραδοσιακής φορεσιάς, ως την ύφανση χαλιών στον παραδοσιακό αργαλειό και παλιές τεχνικές κεντήματος. Σε όλες τις τέχνες ακολουθούνται οι πατροπαράδοτες διαδικασίες. Ειδικότερα, όσον αφορά την υφαντική τέχνη,οι μαθητευόμενες παρακολούθησαν τον κούρο των προβάτων, το πλέξιμο των μιταριών, το διάσιμο του μαλλιού και το πέρασμα του στιμονιού στον αργαλειό. Θα ακολουθήσει το πλύσιμο, το ξάσιμο, το γνέσιμο και τη βαφή του μαλλιού έως την ύφανση. Όλες οι ανωτέρω διαδικασίες πραγματοποιήθηκαν από ηλικιωμένες γυναίκες του τόπου μας και καταγράφηκαν αναλυτικά από ερευνητές της Ακαδημίας Αθηνών.
Αναλυτικότερα, οι παραδοσιακές τέχνες που έχουν ως τώρα συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα διδασκαλίας των Εργαστηρίων του Λαογραφικού Μουσείου Αράχωβας είναι οι ακόλουθες:
1. Υφαντική
2. Χρυσοκέντημα
3. Ασπροκέντημα
4. Γυναικεία παραδοσιακή φορεσιά
5. Ανδρική παραδοσιακή φορεσιά
6. Πλεκτά κάθε είδους
7. Τέχνη πέτρας
8. Τέχνη του σιδήρου
Όλες οι παραπάνω τέχνες διδάσκονται στο κτήριο του Λαογραφικού Μουσείου, εκτός από την επεξεργασία της πέτρας και τη σιδηρουργία που πρόκειται να διδαχθούν στα εργαστήρια, τα οποία θα διαμορφωθούν, ειδικά για το σκοπό αυτό, στις Καμάρες, τις θολωτές κατασκευές κάτω από τη μεγάλη γέφυρα, δίπλα στο κτήριο του Λαογραφικού Μουσείου. Παράλληλα, προετοιμάζεται η λειτουργία εργαστηρίων παρασκευής παραδοσιακών γλυκών και αρτοσκευασμάτων, τυροκομικής, κηροπλαστικής και ξυλογλυπτικής.
Τη στιγμή αυτή λειτουργούν στο κτήριο του Μουσείου 9 αργαλειοί, 10 τελάρα χρυσοκεντήματος και 8 μηχανές κεντήματος – ραψίματος με ιδιαίτερα μεγάλη συμμετοχή του κοινού.
Η συμμετοχή του κόσμου στα Εργαστήρια κρίνεται εξαιρετική και ουσιαστικά αποτελεί απόδειξη αποδοχής της προσπάθειας από την τοπική κοινωνία. Ιδιαίτερα ενθαρρυντικό είναι, ωστόσο, το γεγονός ότι στα Εργαστήρια του Λαογραφικού Μουσείου της Αράχωβας μαθητεύουν με ενθουσιασμό άνθρωποι όλων των ηλικιών, από μικρά παιδιά του Δημοτικού και του Γυμνασίου έως ηλικιωμένους συμπολίτες μας, με το μεγαλύτερο ποσοστό να αφορά νέες κοπέλες και γυναίκες ηλικίας 30 έως 50 ετών.
Για όλους μας ήταν, ωστόσο, έκπληξη η διαπίστωση ότι το κίνητρο της εκμάθησης κάποιας παραδοσιακής τέχνης από τους ντόπιους έχει και κοινωνική διάσταση. Εκτός από την απόκτηση μιας νέας γνώσης και άσχετα από οικονομικούς στόχους και επαγγελματικές προοπτικές, σπουδαίο κίνητρο είναι η αναζήτηση της κοινωνικής επαφής και της διαπροσωπικής επικοινωνίας. Σε κάθε περίπτωση διαπιστώνεται πως η λαϊκή παράδοση, που στην Αράχωβα αναμφισβήτητα έχει βαθιές ρίζες, στις σημερινές αντίξοες συνθήκες μπορεί να ανοίγει νέους δρόμους στην επικοινωνία των ανθρώπων ενός τόπου.